Της Νατάσας Πολυγένη
Κοιλάδα των Τεμπών. Ένας χώρος απαράμιλλου φυσικού κάλλους και ιστορίας που η φήμη του απλώνεται στα
πέρατα του κόσμου. Τόπος ειδυλλιακός και ιερός, με ανεξάντλητες φυσικές
ομορφιές, αρχαίοι οικισμοί, και μοναστήρια-μάρτυρες του ενδόξου
ιστορικού παρελθόντος συνθέτουν το σκηνικό. Η θεσσαλική αυτή γη, αυτή η
ευλογημένη, καθώς ήταν από τις θεότητες της φύσης φιλοξένησε θεούς,
ημιθέους, ήρωες και απλούς θνητούς. Ενέπνευσε δε τους ωραιότερους μύθους
και έγραψε τις δυνατότερες ιστορίες. Η προσπάθεια δε να περιγράψεις την
ευλογημένη αυτή γη, χρειάζεται προετοιμασία ψυχής και ιστορικής μνήμης
και η αναμέτρηση με ένα τόσο μεγάλο θαύμα της φύσης μοιάζει με βέβαια
πράξη αληθινής πνευματικής υπέρβασης, γιατί εκείνο που χαρακτηρίζει τη
φυσιογνωμία αυτού του παράξενου τόπου είναι το διαρκές ξάφνιασμα, η
συνεχής αποκάλυψη.
Σε κάθε βήμα, πίσω από κάθε στροφή ακόμη και μέσα στα
βράχια παραμονεύει η έκπληξη. Έκπληξη γιατί σε αυτό τον υπέροχο τόπο
της αφάνταστης ποικιλίας μπορείς ν’ αντικρίσεις ένα παρελθόν ιστορίας
και παράδοσης και ένα λαμπρό μεγαλείο. Αυτό που κατάφερε να συνταιριάξει
το μύθο με την πραγματικότητα, την ιστορία με τον θρύλο με τέτοια
μαεστρία, που να μην μπορείς να διακρίνεις εύκολα τα όριά τους.
Αυτή είναι η Κοιλάδα των Τεμπών. Ευλογημένη από τους θεούς και με την εύνοια της φύσης, κρύβει στα
βουνά της ανεκτίμητους θησαυρούς. Θησαυρούς που αποκαλύφθηκαν και
άλλους που ακόμη περιμένουν. Αρχαιότητες ενός λαμπρού παρελθόντος που
μπορούν να οδηγήσουν σε ένα επίσης λαμπρό πολιτιστικό μέλλον αυτόν τον
τόπο.
Η προϊσταμένη της 7ης Εφορείας Βυζαντινών
Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια μιλώντας στην «Ε.τ.Δ» για τον
αρχαιολογικό πλούτο των Τεμπών, σημειώνει ότι μια σειρά έργων, όπως η
κατασκευή της νέας σήραγγας στον Κίσσαβο και οι αρχαιότητες που
αποκαλύφθηκαν, η ανάδειξη της παλιάς γέφυρας του Πηνειού στο Ομόλιο και η
κατασκευή του νέου θεάτρου Τεμπών, τα δύο τελευταία σε έργα της
Νομαρχίας Λάρισας, οδήγησαν την Κοιλάδα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Την ίδια στιγμή, η κ. Σδρόλια και με
αφορμή τον πρόσφατο υπερμαραθώνιο του Γιάννη Κούρου και του Gilles
Pallarualo, δύο αθλητών που ξεκίνησε από τα Τέμπη με προορισμό τους
Δελφούς, αναφέρεται στα
ευρήματα της διαδρομής που αποδεικνύουν την ιερότητα της Κοιλάδας των
Τεμπών. Οι δύο υπερμαραθωνοδρόμοι επιχείρησαν την αναβίωση μιας
σημαντικής μυθολογικής διαδρομής, αυτής που κατά το μύθο, πραγματοποίησε
ο Απόλλωνας από τα Τέμπη και τις πηγές του Αχιλλέα μέχρι τους Δελφούς
μετά τον δικό του εξαγνισμό.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, η
προϊσταμένη της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στην αρχαιότητα η
Κοιλάδα των Τεμπών ήταν ιερή και μία από τις κυριότερες λατρείες ήταν
εκείνη του Απόλλωνα Πυθίου ή Τεμπείτη, από όπου ξεκινούσε κάθε οκτώ
χρόνια μια μεγάλη πομπή προς τους Δελφούς για να μεταφέρει εκεί την ιερή
δάφνη. Από το ιερό του Απόλλωνα δεν σώζονται σήμερα ίχνη, ωστόσο από
περιγραφές παλιών αρχαιολόγων μπορούμε να οδηγηθούμε στον προσδιορισμό
του, λέει η κ. Σδρόλια.
Σύμφωνα με τον ιστορικό-αρχαιολόγο Δ.
Θεοχάρη, τον Δεκέμβριο του 1957, κατά την κατασκευή της γέφυρας του
Πηνειού στη βόρεια έξοδο της κοιλάδας, βρέθηκε κοντά στο νότιο βάθρο της
προς τον Κίσσαβο το θεμέλιο του ναού του Απόλλωνα, πάνω στον οποίο είχε
κτισθεί παλαιοχριστιανικός ναός. Το αρχαίο εύρημα ταυτίσθηκε από τις
επιγραφές που βρέθηκαν εκεί και οι οποίες αφορούσαν αφιερώσεις
απελευθερωμένων δούλων γυναικών στον Απόλλωνα Τεμπείτη.
Πάνω από τη θέση αυτή, στο βορειότερο
έξαρμα του Κισσάβου, κοντά σε μεγάλη πηγή, τοποθετείται ο βωμός του
Απόλλωνα και η θέση που φύτρωνε η ιερή δάφνη Διαρεία, σύμφωνα με τον
αρχαιολόγο Δ.Αρβανιτόπουλο, ο οποίος το 1910 παρατήρησε αρχαία ερείπια.
Φαίνεται ότι σε αυτό το σημείο υπήρχε μικρός οικισμός, που καλύπτεται
σήμερα από βλάστηση, αλλά προκύπτει από την ανεύρεση τάφων της
υστερορωμαϊκής περιόδου. Κοντά στην πιθανολογούμενη θέση του βωμού του
Απόλλωνα είχε κτισθεί παλαιοχριστιανική εκκλησία, αποδεικνύοντας τη
συνέχεια των λατρευτικών χώρων, όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις έχει
αποδειχθεί. Ο χώρος λέγεται στους παλιούς χάρτες Παλιοκκλήσι και
βρίσκεται σε περιοχή όπου βρίσκονταν εγκατεστημένα από παλιά
ποιμνιοστάσια, δίπλα στη βόρεια έξοδο της σήραγγας των Τεμπών. Η
εκκλησία αυτή είναι καλυμμένη από επιχώσεις των τελευταίων χρόνων και
είναι στις προθέσεις της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να
ερευνηθεί. Η θέση Παλιοκκλήσι προσφέρει ανεμπόδιστη θέα προς τον Πυργετό
και τις εκβολές του Πηνειού, ελέγχοντας το πέρασμα από τη Θεσσαλία προς
τη Μακεδονία που γινόταν από την παλιά γέφυρα, ανατολικότερα της
σημερινής. Η πολύτοξη αυτή γέφυρα, μεγάλου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος,
αναδείχθηκε πρόσφατα σε έργο της Νομαρχίας και μπορεί να αποτελέσει
σημαντικό πόλο έλξης με τοποθέτηση πινακίδων που να δείχνουν την οδική
πρόσβαση.
Ανάλογη θέα προσφέρει και το καινούργιο
θέατρο Τεμπών, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τις περιγραφείσες
αρχαιότητες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρατήρηση της περιοχής
και την ενημέρωση του κοινού για την ιστορία της με τοποθέτηση
ενημερωτικών πινακίδων.
Το θέατρο βρίσκεται ανάμεσα στη θέση του
ιερού του Απόλλωνα και τον αρχαιολογικό χώρο Ομολίου, που επίσης επέζησε
μέχρι τη βυζαντινή περίοδο και ήταν η σημαντικότερη αρχαία πόλη που
έλεγχε τη βόρεια έξοδο του στενού των Τεμπών και το λιμάνι των εκβολών
του Πηνειού. Το Ομόλιο ήταν στη βυζαντινή περίοδο η είσοδος του Όρους
των Κελλίων, όπως ονομαζόταν τότε ο Κίσσαβος, στον οποίο σώζεται
ολόκληρη σειρά ασκηταριών και μοναστηριών. Όλα τα παραπάνω, υπογραμμίζει
καταλήγοντας η κ. Σδρόλια, συνδυασμένα με τη νέα οδική αρτηρία που
κατασκευάζεται, και η οποία εισέρχεται με σήραγγα στα
Τέμπη δίπλα στη θέση Παλιοκκλήσι, χωρίς ευτυχώς να τη θίγει με κανένα
τρόπο, συνιστούν ένα μοναδικό τόπο φυσικού κάλλους και ζωντανής
ιστορίας, που μπορεί να αναδειχθεί συνολικά.
απο ελευθερια λαρισας
